De Kromanti winti

De kromanti winti
De kromanti winti is van oorsprong een winti van het element lucht, en is net als de Ampuku winti een Afrikaanse winti. De kromanti winti is een zeer moedige winti en een goede genezer. Degene die leeft volgens een bepaald patroon welke goed en bevorderlijk is voor zijn of haar kromanti winti, kan hier heel veel nut van ondervinden. Dit geldt trouwens voor iedere winti.
 
De kromanti winti heeft zeven broers.  Hij maakt ook gebruik van de kennis en kracht van de andere broers als dat nodig is, en dit maakt hem tot een machtige winti. Alle kromanti's kunnen vliegen. Echter alleen de oudste broer, 'Tata Opété Jaw' maakt nog  gebruik van zijn vliegkunst en staat erom bekend. Dit doet hij omdat hij van alle andere winti het dichtst bij ANANA (God) staat. Sommige mensen menen dat Tata Opété Jaw de stand van zaken voor ANANA (God) waarneemt. Hij brengt als het ware verslag uit, en houdt de andere winti's op aarde op de hoogte.
 
Een kromanti  winti is kundig, bekwaam en intelligent. Een kromanti staat ook voor uitzonderlijke kracht en moedigheid. Als hij aanwezig is zal hij bijna altijd zijn kundigheid openbaren. De kromanti winti komt voor in alle rangen waarin winti's zijn verdeeld.
Er bestaan dus verschillende soorten kromanti winti:
Boesie kromantie (= bos kromanti)
Watra kromanti (= water kromanti)
Gorong kromanti (= aarde of grond kromanti)
Nengrékondré kromanti (= negervolk kromanti).
 
De kromantie bezit de kunst om in vuur te dansen en loopt op gebroken glas zonder zich te verwonden. Bij tijd en wijlen eet hij die ook op als hij dat nodig vindt. Meestal doet hij dat als men hem uitdaagt. Dan toont hij zijn kunnen en laat hij de mensen versteld staan van zijn onkwetsbaarheid. Als een kromantie bezit van iemand neemt en de betreffende persoon alle rituele formaliteiten verricht die verricht  moeten worden, kan er zelfs met een geweer op hem/haar geschoten worden, zonder dat de afgevuurde kogel hem/haar raakt of verwondt!
 
De kromanti spreekt zijn eigen taal, de 'Kromanti tóngó' (tóngó = is taal of tong). Deze taal wordt ook wel door bepaalde Afrikaanse stammen gesproken. Vandaar men aanneemt dat de kromanti winti in Afrika zijn oorsprong vond. Dat is niet verbazingwekkend als men ervan uitgaat, dat op het Afrikaanse continent het menselijke leven heeft aangevangen.
 
Als een kromanti winti bezit van iemand neemt,  kan die persoon van het één op het andere moment vloeiend ' kromanti tóngó' spreken. Alles wat de kromanti winti uit, onthoudt de persoon in kwestie en kan dit ook napraten. Wanneer de persoon niet meer in trance is, en men de 'kromanti tóngó' met hem of haar spreekt, antwoordt de persoon gewoon in de taal van de kromanti!  Dit is in zekere zin logisch, omdat men in feite met de kromanti winti van de persoon spreekt, en het de kromanti is die antwoordt. De persoon spreekt buiten zijn eigen wil, verstaat de taal. Op deze manier leert men op den duur de kromanti tóngó vanzelf spreken. Het is een heel mooie taal, statig om te horen, deftig om te spreken. Op dat moment voelt men zich zeer verheven om hieraan deel te mogen hebben. Omstanders zien de persoon die deze taal spreekt, dan ook als een ingewijde persoon, een kenner. Het aanzien van de persoon neemt dan aanzienlijk toe onder de winti kenners en beleiders.
 
Een persoon die een Kromanti winti heeft behoort ook de favoriete kleding en sieraden van deze winti aan te schaffen. Deze zijn:
Zijn geliefde kleuren in kleding:  blauw - wit ,  helemaal in het wit,  of gestreepte kleuren rood - blauw - groen - geel - oranje .
Kromanti sieraden zijn:  een Allá kóndre zilveren ketting met een zilveren dollarhanger, Allá kondre gouden ketting met een gouden dollarhanger. Een ring met witte steen, ring met zwarte steen, en een brasselet (armband) met arend.

Odi,

Kan iemand mij iets meer vertellen over de Graman-Kromanti. Bij welke van de 7 broers behoort deze bijvoorbeeld thuis?

Soso lespeki

Beste Romano,

Er zijn maar 7 broers Kromanti.

Opete/tap-Awese-yaw- Sofia bada-Djebri-Aradi en de busi kromanti.

De graman kromanti is een benaming  van een ede winti. Zoals je bijvoorbeeld kent de nengre kondre komanti of de Krioro kromanti. is het een benaming van een bevolkingsgroep.

Zo kan een kromanti aan het hoofd van een dorp zijn,met als naam, Graman Kromanti.

Soso lobie, nanga brasa, Obiaman.

Odi lespeki Obiaman,

Bedankt voor de uitleg!! Ik had al zo'n vermoeden "hoofd van een dorp" Maar ik dacht ik vraag het toch maar even voor de zekerheid.

Soso lobi,
Romano

Los van de 7  TAPU Kromanti zijn er ook 7 Kromanti-Obia

Te weten:
1. Dya-dya

2. Adyaini.
Deze gedraagt zich als een tijger.

3. Dato
Als deze bezit neemt van iemand komen beide handen in "kokobe" vorm.

4. Adinka
Dit is een brudu obia. Lied: Adinka na bobi

5. Opete of Nyamasu
De Opete of Nyamasu behoort tot de Tapu Kromanti en tevens de Kromanti-Obia

6. Businki
Dit is een Watra Kromanti Obia die in de Zee woont. Vanaf waar hij is in de Zee kan hij alles zien wat de andere watra winti doen.

7. Ando

Ze zijn wel niet in de juiste volgorde. Maar dit zijn de Kromanti-Obia, de verschillende Gebry's

De Tapu Kumanti winti's zijn machtige winti's en behoren toe aan het element lucht. Zij kunnnen in combinatie met andere winti's in verschillende variaties voorkomen.
Tata Opete of Ankana Jaw wordt door sommigen als het hoofd van de Kumanti winti's beschouwd, en weer anderen kennen deze positie aan Sofia Bada toe.
 
Er zijn verschillende soorten Kumanti winti's:
- Mafu Kumanti winti; deze zijn afgezanten of boodschappers uit de kosmos, die uit naam van anderen spreken. Omdat ze zo zeldzaam zijn , weet men niet veel van hen af. Op de plaatsen waar zij zich geopenbaard hebben, wordt verteld dat ze grote zieners en genezers zijn. De Mafu maakt zijn volgelingen snel tot genezer of Obiaman. (obia = bezwering)

- Seti of tapoe Kumanti winti ;Deze winti's zijn sociaal verbonden met een volk of stam. Wanneer deze zich openbaren doen zij dat vaak door middel van vogels. Ze kunnen zich ook door middel van andere dieren openbaren.

- Kreoro Tapoe Kumanti winti; Hoewel zij uit de kosmos komen zijn zij aardgebonden winti's. Ze hebben dezelfde eigenschappen als de andere twee. De Kreoro winti verblijft dichtbij de mensen om direct hulp te kunnen bieden. Zij zijn individueel verbonden met hun asi en bere (= familie, stamboom). Zij verblijven in het water en in het bos.

- De Adumakuku winti; is waarschijnlijk de snelste Kumanti. Hij kan wonderen verrichten, en degene die door hem bezeten wordt vertoond hetzelfde gedrag.

- De Aradjini Kumanti; Een weinig pratende winti uit de kosmos. Men moet hem als het ware dwingen om te praten.

- De Adyani Kumanti; Degene die door deze winti bezeten wordt gedraagd zich als een tijger. Wanneer de muziek speelt moeten honden uit zijn buurt blijven, anders worden zij door hem gedood! Water drinkt hij niet uit een glas, de bonuman moet een kuil in de grond graven en deze vullen met (honden) bloed of water.

- De Jaw Kumanti; Deze winti kan allerlei kunsten uithalen met vuur. Ook kan hij een flinke hoeveelheid Jenever nuttigen, waarbij de medium na afloop van de trance toestand geen teken van dronkenheid vertoond.

- De Djebri Kumanti; Hij is zeer moedig en sterk, het is een oorlogsgod. Zijn medium verricht wonderen door zijn enorme kracht.

- De Prasoro Kumanti; Hij spreekt de hoogste Kumantitaal. Hij wordt de Prasoro Kumanti genoemd omdat hij vliegt en kan staan in de lucht. Hij is niet alleen de mooiste maar ook de fijnste en beschaafdste kumanti winti. Hij neemt altijd notitie van de gesteldheid van de aanwezigen. Hij fungeert als obia (= bezwering) en wordt vaak opgeroepen om ziekten te genezen. Zijn klederdracht is wit of donkerblauw-zwart.

- De Tompoe Kumanti; Hij is een bijzonder krachtige winti die de mensen niet snel in trance brengt. Gebeurt dit wel dan gaat dit gepaard met onmogelijke prestaties. Zijn aanwezigheid bezorgd de omgeving angst.

- De Sofia Bada Kumanti; Hij is een machtige en zelfstandige winti, die gevreesd wordt. Zelfs de bonumans (genezers) vrezen hem. Van zijn medium wordt gezegd dat deze overvloedig bloedt uit de vagina of penis.  Deze winti is één van de weinige winti's die met een slang verbonden is. Het is een korte slang met 6 of 7 knobbels op de rug. Hij kan zich snel voortbewegen, en is donkerbruin en ongeveer 40 cm lang.
 
Bron: Kultuurwaaier

Los van de 7  TAPU Kromanti zijn er ook 7 Kromanti-Obia

Te weten:
1. Dya-dya

2. Adyaini.
Deze gedraagt zich als een tijger.

3. Dato
Als deze bezit neemt van iemand komen beide handen in "kokobe" vorm.

4. Adinka
Dit is een brudu obia. Lied: Adinka na bobi

5. Opete of Nyamasu
De Opete of Nyamasu behoort tot de Tapu Kromanti en tevens de Kromanti-Obia

6. Businki
Dit is een Watra Kromanti Obia die in de Zee woont. Vanaf waar hij is in de Zee kan hij alles zien wat de andere watra winti doen.

7. Ando

Ze zijn wel niet in de juiste volgorde. Maar dit zijn de Kromanti-Obia, de verschillende Gebry's

Ter aanvulling en correctie. Ik heb me schrift gevonden waar ik dit informatie had geschreven . Het komt van een lezing van Dhr. Ramon Macnack in Naks.

De Kromanti-Obia

1.Dya-day
Hij is de oudste onder de Kromanti-Obia.
Taki: "Mi owru Dya-dya
Singi: Dya-dya bohandi, dya-dya bohandi
         Dondru bari bohandi; dya-dya bo

2. Busunki
Dit is eenm Watra Kumanti.
Taki: Opya bri, konton bri. =In het water is hij ontstaan en daar zal hij altijd blijven. Zo de Here dat wilt.
Singi: Adya adya, a Busunki, Adya.
Symbool: Propeller van een schip

3. Adatu
Hij is de wijst van de Kromanti-Obia
Taki: Mi Adatu, obia fo onu abla bon ponu = Ik beschik over veel kennis en wijsheid. Zijn handen komen als kokobe.
Singi:Nengre Kondre u ne lele dye mamsa, na otupana

4.Nyamasu
De Opete, Hij is de opruimer.
Taki en Singi: Osro donsru don, osro donsru kama

5. Adyaini
Dit is de Tigri winti. Hij gedraagt zich als een tijger. Danst soms met dorens.
Taki: Sebi kaman dadi, kron kodyo aluwe
Singi: Adyaini memre haw.

6. Adinka
Dit is een bloeddorstige Kromanti.
Taki: Adinka sa bobi dyani fe = ef san trob'en, brudu sa sak'en.
Singi: Adinka na bobi (Geen sinta na bobi)

7. Fosu
Deze Konfo komt meer bij vrouwen voor. Maar niet zomaar vrouwen. Uma fu den bigi du-man.
Taki en Singi: Madya Fosu madya, a dama kama fos'obia. Fosu madya.

De Kromanti-Obia's zijn strijders, oologsgoden. Hun oorsprong ligt in Afrika. De meeste komen uit de stad Kumasi in Ghana. Singi: Kumanti Kumandya, memre y'ede

Kumanti tori:
Er was eens een bepaalde heerser, wan man san ben sabi obia (medicijn). Op een dag liep hij het dorp rond en zag een vogel nest. Hij ging er naar toe en at het op. Gegeven moment begon hij een mooie taal te spreken. Sot obia taki so moi, na Kromanti-Obia.

De Kromanti kwamen tijdens de slavernij in Suriname. Bepaalde zijn bewust meegenomen. De anderen kwamen kwamen via het water, via de hoogste vlaggemast van het schip en andere via vuur.
De vrouwen namen de Obia's mee met zich in het geen wat ze aan hadden, of bonden het aan een amaw, een touw. De mannen konden dat niet omdat ze naakt waren.

Enkele attributen van de Kromanti
maini = speren, ofani= houwer, awidya, kawala = maraka's

Ik heb hier een lijst van Tapu kromanti Jaw winti's

Tata Jaw         
Kumanti Jaw
Ananka Jaw       
Bala Jaw
Opruru Brada       
Akuba-Jaw
Sramani Konfo       
Tata Branbo
Bere Jaw         
Owru Madya

Wie weet of deze namen juist zijn en zo ja, wat hun specialiteiten zijn?

Ik kreeg een lijst met namen van deze Tapu Kromanti winti soorten;

- Awese         
- Prasoro Kumanti
- Aradi (Aladi)     
- Tompoe Kumanti
- Sofia-Bada     
- Gisri Konfo
- Bonwaku
- Adumakuku

Wie weet meer over deze winti soorten?

Tata Jaw       

   
Dit is een aanspreek titel die hij in Afrika al had. Hij werd ook zo genoemd bij de Ashanti stam.

Kumanti Jaw

Dit is een aanduiding van welk pantheon en stam hij komt. Hij komt van de Kromanti-stam in Afrika.

Ananka Jaw       

Ananka is zijn nyuman-nem, een soort bij-naam.

Bala Jaw

Dit is een aanspreek titel die hij kreeg in Suriname. Bala, broer.

Opruru Brada       

Dit is een karakter eigenschap. Dat kan je merken tijdens een dans-ritueel, Tapu Kromanti prey. Bepaalde Yaw dansen heel rustig en statig, bepaalde dansen een beetje wild, oproerend, opruru.

Sramani Konfo       

Sramani Kondre= Dodenrijk. Feitelijk is Yaw ook een god van de dodenrijk, daarom dat ze helemaal wit aandoen. Je kan het ook merken tijdens het lopen bij een dans-ritueel, wanneer ze uit de dofo komen. Ze lopen heel langzaam en bepaalde lopen een beetje met een naar achteren gebogen rug. netals hoe iemand loopt die is bevangen door een Kabra.

Bere Jaw         

Dit is een bere-winti , een Yaw die behoort bij een bepaalde bere, familie

Bedankt voor de aanvullingen luangu masra

Voor welke kromanti is de zwart-witte(gestreept)steen?

Voor welke kromanti is de zwart-witte(gestreept)steen?

`

Dat wordt meer gebruikt door de Kromanti-obia, ook de zwart-witte panji

De Tapu Kumanti winti's zijn machtige winti's en behoren toe aan het element lucht. Zij kunnnen in combinatie met andere winti's in verschillende variaties voorkomen.
Tata Opete of Ankana Jaw wordt door sommigen als het hoofd van de Kumanti winti's beschouwd, en weer anderen kennen deze positie aan Sofia Bada toe.
 
Er zijn verschillende soorten Kumanti winti's:
- Mafu Kumanti winti; deze zijn afgezanten of boodschappers uit de kosmos, die uit naam van anderen spreken. Omdat ze zo zeldzaam zijn , weet men niet veel van hen af. Op de plaatsen waar zij zich geopenbaard hebben, wordt verteld dat ze grote zieners en genezers zijn. De Mafu maakt zijn volgelingen snel tot genezer of Obiaman. (obia = bezwering)

- Seti of tapoe Kumanti winti ;Deze winti's zijn sociaal verbonden met een volk of stam. Wanneer deze zich openbaren doen zij dat vaak door middel van vogels. Ze kunnen zich ook door middel van andere dieren openbaren.

- Kreoro Tapoe Kumanti winti; Hoewel zij uit de kosmos komen zijn zij aardgebonden winti's. Ze hebben dezelfde eigenschappen als de andere twee. De Kreoro winti verblijft dichtbij de mensen om direct hulp te kunnen bieden. Zij zijn individueel verbonden met hun asi en bere (= familie, stamboom). Zij verblijven in het water en in het bos.

- De Adumakuku winti; is waarschijnlijk de snelste Kumanti. Hij kan wonderen verrichten, en degene die door hem bezeten wordt vertoond hetzelfde gedrag.

- De Aradjini Kumanti; Een weinig pratende winti uit de kosmos. Men moet hem als het ware dwingen om te praten.

- De Adyani Kumanti; Degene die door deze winti bezeten wordt gedraagd zich als een tijger. Wanneer de muziek speelt moeten honden uit zijn buurt blijven, anders worden zij door hem gedood! Water drinkt hij niet uit een glas, de bonuman moet een kuil in de grond graven en deze vullen met (honden) bloed of water.

- De Jaw Kumanti; Deze winti kan allerlei kunsten uithalen met vuur. Ook kan hij een flinke hoeveelheid Jenever nuttigen, waarbij de medium na afloop van de trance toestand geen teken van dronkenheid vertoond.

- De Djebri Kumanti; Hij is zeer moedig en sterk, het is een oorlogsgod. Zijn medium verricht wonderen door zijn enorme kracht.

- De Prasoro Kumanti; Hij spreekt de hoogste Kumantitaal. Hij wordt de Prasoro Kumanti genoemd omdat hij vliegt en kan staan in de lucht. Hij is niet alleen de mooiste maar ook de fijnste en beschaafdste kumanti winti. Hij neemt altijd notitie van de gesteldheid van de aanwezigen. Hij fungeert als obia (= bezwering) en wordt vaak opgeroepen om ziekten te genezen. Zijn klederdracht is wit of donkerblauw-zwart.

- De Tompoe Kumanti; Hij is een bijzonder krachtige winti die de mensen niet snel in trance brengt. Gebeurt dit wel dan gaat dit gepaard met onmogelijke prestaties. Zijn aanwezigheid bezorgd de omgeving angst.

- De Sofia Bada Kumanti; Hij is een machtige en zelfstandige winti, die gevreesd wordt. Zelfs de bonumans (genezers) vrezen hem. Van zijn medium wordt gezegd dat deze overvloedig bloedt uit de vagina of penis.  Deze winti is één van de weinige winti's die met een slang verbonden is. Het is een korte slang met 6 of 7 knobbels op de rug. Hij kan zich snel voortbewegen, en is donkerbruin en ongeveer 40 cm lang.
 
Bron: Kultuurwaaier

Mafu of beter Amafu sègri mafu a da bani ba yaw!
Heeft zich in Suriname geopenbaard bij ene Winsri. Dit gebeurde tijdens het openkappen van een kostgrond en het daarna (verkeerd) in brand steken. Hij werd omcirkeld door het vuur en de Mafu winti nam bezit van hem.
In kumantitori hoor je vaak Bifo of Konton of Okoronton. Dit betekend dat ze er waren voor alles. Ofwel; deng ben dè bifo ben de ben dè, den be dè.
Een mafu heeft kracht en kennis maar is nooit voor lange duur. De Okoronton daarentegen is er voor altijd!
Lied: Troki: Okoronton na bifo
Piki: Okoronton na bifo hé

Mafu lied: Troki: Djini bala fremu 3x
Piki: Basa Dadi (tata mafu) sabi na obia

De taal van de Mafu is anders dan die van Okoronton.
Voorbeeld: Dwangpo(ng) in Mafu betekend hiel in Opinti (de taal van de Okoronton) is de betekenis boot

De lering is dus anders. Compleet anders. Maar als je goed kijkt zie je dat je ook binnen Winti verschillende stromingen hebt. Zoals ook binnen de Islam, Soenies en Suffies, Christendom heeft er vele Protestant en Katholieken ook Joden hebben binnen hun religie verschilende stromingen.
Een goed bonuman is opgeleid en kan ook met zijn verstand bepaalde zaken oplossen. De winti is immers altijd in onzichtbare vorm aanwezig en kan waar nodig ingrijpen om te corrigeren.

Bekende Mafu volgeling is Basja Dadi
Bekende Okoronton is Henny Castelen

Sabakuta!