De leba

Mama Leba en Papa Leba
 
Mama leba en papa leba zijn één en dezelfde entiteit binnen de winti cultuur. De Leba is een bijzondere winti.  De leba oogst heel veel gezag en speelt een bijzondere rol bij het aanleggen en onderhouden van de contacten binnen de winti religie. De leba is de bewaker en hoeder van de kabra  en hoedt de mens voor de kwaadaardige en nutteloze geesten, die als de mogelijkheid het toelaat veel kwaad en schade kunnen toebrengen aan mensen, al dan niet gedirigeerd door boosdoeners (wisi man).

De leba treedt op als een soort tolk. Hij is het die als eerst wordt aangeroepen bij elk winti ritueel, omdat hij contact legt met de winti's en de mens. Hij is te vergelijken met Eshu Elegbara, een god uit de voodoo cultuur.
 
In de winti cultuur is de grens tussen winti en wisi (= beheksing) heel dun. Voor alle duidelijkheid een winti belijder en een wisi belijder verschillen groot van elkaar. Deze twee gaan nooit samen. Een wisiman/vrouw kan alleen kwaad doen, dus anderen beheksen, en geen goed doen, omdat hij/zij een pact met demonen heeft gesloten. Een doeman of obiaman ( winti genezer) bezit krachtige en hoge winti's, middels wie hij mensen geneest of adviseert.

Waar legt men de grens? Deze grens is heel vaag, en wordt door ieder individu zelf bepaald, naar zijn eer en geweten. Wat velen niet weten is dat eer men een ander behekst (een wisi stuurt), men eerst een Leba pai (offer aan Leba, pai = betaling) neerlegt bij de poort op straat, of in de omgeving van het slachtoffer. Deze pai dient om de natuurlijke bescherming gunstig te stemmen om de boze praktijk te doen slagen. In de winti religie is het dan ook belangrijk om van tijd tot tijd een Leba pai in de omgeving van uw huis te plaatsen.  Hierdoor kunnen kwaadaardige  mensen of uw vijanden, dan niet meer komen, om de omgeving gunstig te stemmen met een pai. Men is dan de kwaadwillige voor.  Trouwe winti belijders koesteren op deze manier zichzelf én hun leefomgeving.
 
De Leba heeft ook een opruimende functie, letterlijk en figuurlijk. De Leba behoedt de buurt of omgeving van rampspoed en boze geesten en beschermd mensen, vooral kinderen die onder zijn paraplu geboren zijn.  Hierentegenover verlangt de Leba dat de mensen die in zijn buurt wonen, deze dan ook schoonmaken en onderhouden. Indien men dit niet doet, laat de Leba van zich horen en gaat hij 's nachts tekeer. Men zegt dat dit te merken is, als honden 's nachts huilen en blaffen zonder enige aantoonbare reden. De leba is dan op pad. Het is dan goed om na te gaan of de tuin/ erf, of de buurt aan een grote schoonmaakbeurt toe is, en na te gaan wanneer er voor het laatst een leba pai gezet is.

 Eén ding is zeker, en dat is als de Leba tekeer gaat, de buurt gevrijwaard is van boze geesten, want de Liba drijft ze weg. 
 
De verblijfplaats van de leba is vaak onder een bananenboom. Men beeldt hem af als een stokoude man, gehuld in vodden of bananenbladeren.

*In Para kent men Tata Leba, en Mama Leba.

*  In de stad is Leba vrouwelijk en haar man is Af(e)rekete.\
Aferekete (Avrikiti) was in Afrika de god/beschermers van de vissers.

* De baka-man van een Leba is een Krab-dagu (een geest). Die maakt ook een gehuild s'nachts. (Jeetje net hoe ik die . (punt) na die zien intypt, hoor ik hem schreeuwen. FREAKY .

* De Leba wordt ook gezien als een Gron-Kromanti.

* De Leba kan ook een Dyo-dyo zijn van iemand.

* Zijn/haar drank is melasse water. Dit kan je af en toe ook sprenkelen op je erf, te yu ati firi.

Ik ben verleden jaar naar Suriname geweest, zoals altijd bezoek je een paar winties prey . Maar wat mij is opgevallen is dat wanneer zij met Leba liederen begonnen dat alle honden ook beginnen te blaffen of zo'n huil geroep.Na de Leba stopten alle honden.Ik vond het Freaky. Ik heb het een aantal keren meegemaakt. Mijn gevoel zegt dat de Leba aanwezig is en die honden zien dat. Of is het een idee van mij. Graag een antwoord.                     

Naar mijn weten blaft de hond altijd bij het zien van een  leba dus dat is ook de teken aan de mens dat wees oppgepast hou je erf schoon want papa/mama leba is er

Ik heb nog wat aanvullende informatie uit een winti boek.

Er zijn dus goede en slechte leba's. De goede staat hierboven eigenlijk al beschreven. En een goede leba woont bij aisa in.
Een slechte leba kan zich van een mens meester maken en hem tot ruzie zoeken, slordig rondlopen en stelen aanzetten.
Heeft de slechte leba zich eenmaal meester gemaakt van een mens dan kan deze slechts door rituelen verlost worden.
e
De machtigste leba's in de winti zijn de avrekete (machtige vrouwelijke leba) en de passi-leba die de kruispunten, toegangswegen en dorpen bewaken.
Andere bijzondere taak van de leba is het geven van informatie en het aannemen van opdrachten om uit te voeren voor de Indji winti.

Odi nanga brasa!

Goede Avond,,,

Ik had een vraagje??
Weet iemand toevalling wat de gudu's zijn van een leba?

alvast bedankt.

Krakti fu mi Blaka_ingi

Gegroet,

Is de afrekete of avrikiti nou mannelijk of vrouwelijk?

L.M. zegt mannelijk

Sek Seki geeft aan dat in het boek staat vrouwelijk.

Nu begrijp ik het niet meer verwarrend hoor.


Walanowan

Odi Walonowan,

Ik heb het stukje gekopieerd uit het boek van Henri J.M. Stephen 'Winti'.
Daar staat dat Avrekete een machtige vrouwelijke Leba is.

Groetjes, S.s.

Goede Avond,,,

Ik had een vraagje??
Weet iemand toevalling wat de gudu's zijn van een leba?

alvast bedankt.

Krakti fu mi Blaka_ingi

Odi Blaka Ingi
Ik heb een mattenklopper ring met daarop een klein bloem.
Een Frikti boei met ronde knoppen.
Groetjes

Odi Odi Alinga

Okay eindelijk weet ik het..
Maar hoe ziet zo een Frikiti Boei eruit??

Bless

Blaka_ingi

Odi Odi Alinga

Okay eindelijk weet ik het..
Maar hoe ziet zo een Frikiti Boei eruit??

Bless

Blaka_ingi

Hoi Blaka ingi
Hoe zal ik jou uitleggen , het is gevlochten niet draai .

Hey alinga,,

Bedankt voor je moeite,, Eindelijk weet ik wat een leba draagt.
Want dat was voor mij altijd een raadsel

Bedanktt..

Blaka Ingi

Hoi Alinga,

Al die tijd dacht ik dat het een Aisa boei was.
Zie hoe die dingen zijn noh, daarom is het goed dat we dit met elkaar delen.

Saneke

Gegroet,

Is de afrekete of avrikiti nou mannelijk of vrouwelijk?

L.M. zegt mannelijk

Sek Seki geeft aan dat in het boek staat vrouwelijk.

Nu begrijp ik het niet meer verwarrend hoor.


Walanowan

Volgens Charles Wooding, die de titel proffesor heeft behaald dankzij zijn scriptiel: Het winti geloofsysteem in het Para Gebied, is in Para Leba mannelijk en in de stad is Leba vrouwelijk en Aferekete haar man.

Odi Odi,

Ik had een vraag. Welke soorten panji's kamisa's  etc hebben te maken met de leba.

Bij voorbaat dank

LéBa-Ingi